سلنیوم
سلنیوم یک ماده معدنی کمیاب است که در خاک و غذا یافت می شود.بیشتر ما سلنیوم کافی از رژیم غذایی دریافت نمی کنیم. وقتی که سطح سلنیوم بدن پایین باشد بیشتر در معرض خطر بیماریهای مختلف هستیم زیرا سیستم ایمنی بدن تنبل میشود و مواد سمی در خون ساخته می شود.
منابع غذایی بیشتر سلنیوم مورد نیاز بدن از رژیم غذایی تأمین می شود. مخمر آبجو و سبوس گندم، کره، ماهی و ماهی، صدف، سیر، غلات، تخم آفتابگردان و آجیل منابع خوبی از سلنیوم هستند.
همچنین سلنیوم در یونجه، ریشه باباآدم، دانه رازیانه، جینسنگ، برگ تمشک و بومادران یافت می شود.
ما ۲۰ تا ۴۰ درصد میزان روی موجود در غذا را جذب می کنیم. غذاهایی مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ و بوقلمون، آماده ترین شکل قابل دسترس روی قابل جذب هستند.
تحقیقات نشان داده است که مصرف سلنیوم به همراه ویتامین «ایی» سلامت عمومی بدن را تقویت می کند و در درمان یا پیشگیری بسیاری از بیماری ها مؤثر است.
موارد استفاده سلنیوم در درمان بیماری ˈکشانˈ (Keshan) مؤثر است. این بیماری یک اختلال قلبی جدی است که در زنان و بچه های چینی در محل هایی که زمین های کشاورزی فاقد مواد معدنی است، دیده می شود.
علاوه بر این سلنیوم در درمان بیماری های شایع دیگر مؤثر و مفید است. این بیماری ها شامل سرطان است . سلنیوم خطر سرطان سینه ، رودة بزرگ، کبد، پوست و ریه را کاهش می دهد.
سلنیوم از طریق کمک به ایجاد سلامتی و مبارزه از طریق سلول های سفید خون، از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری می کند.
تحقیقات نشان می دهد که سلنیوم از طریق کاهش سطح کلسترول بد بدن LDL از سکته قلبی جلوگیری می کند.
سلنیوم همچنین شریان ها را از رسوب خطرناک چربی که مسئله مهمی بعد از یک حملة قلبی است، حفظ می کند.
سلنیوم در ساختن سلول های سفید به بدن کمک می کند و از این طریق سیستم ایمنی را علیه بیماری و عفونت ، فعال و بیدار نگه می دارد.
سلنیوم برای تقویت تولید مثل، از طریق افزایش باروری مرد و همچنین رشد جنین و همچنین به عملکرد طبیعی کبد، تیرویید و پانکراس کمک می کند. و از پیری زودرس، تشکیل آب مروارید و در حد امکان از سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار جلوگیری می کند.
سلنیوم، روماتیسم مفصلی و سیروز الکلی کبد را درمان می کند.
براساس برخی گزارشهای پزشکی روزانه ۵۰ تا ۲۰۰ میکروگرم سلنیوم مصرف شود .
مردان روزانه به حداقل ۷۰ میکروگرم سلنیوم و زنان ۵۵ میکروگرم سلنیوم نیاز دارند.
زنان باردار و شیرده ۶۵ تا ۷۵ میکروگرم روزانه سلنیوم نیاز دارند.
تحقیقات نشان می دهد که بییشتر برای مقابله با بیماری ها و افزایش سلامتی به بیش از ۱۰۰ میکروگرم مکمل سلنیوم در روز نیاز داریم ، مانند مصرف هر دارو یا مکملی قبل از مصرف مکمل های سلنیوم در بچه ها با پزشک مشورت کنید. برای اثر بهتر، سلنیوم باید با ویتامین «ایی» مصرف شود. به همراه سلنیوم، از ویتامین «سی» استفاده نشود زیرا باعث کاهش اثر سلنیوم و سمیت بیشتر میشود.
روی
نتایج تحقیقات متعددی نشان داده است که مکمل روی موجب افزایش رشد در کودکان کوتاه قد و همچنین موجب کاهش عفونت های معمول دوران کودکی نظیر اسهال و پنومونی می شود .
مقدار روی در بدن ۵/۱ تا ۵/۲ گرم است و بخش اعظم آن در عضلات، استخوان ها و کبد تجمع یافته و بخش کوچکی نیز در ناخن، پوست و مو یافت می شود.
عنصر روی در بدن نقش مهمی در ساختمان بیش از ۳۰۰ آنزیم دارد و کمبود آن می تواند اختلالات متعددی در متابولیسم و عملکرد ارگان ها ایجاد نماید.
بافت هایی که سرعت تقسیم سلولی و باز گردش آن ها زیاد است از جمله سیستم ایمنی و دستگاه گوارش در مقایسه با سایر بافت ها بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند.
عنصر روی به سوخت و ساز استخوان مرتبط می شود بنابراین تاثیر منفی بر رشد و نمو دارد. غلظت روی در استخوان در مقایسه با سایر بافت ها بسیار بیشتر است.
عنصر روی تاثیر ویتامین D را در سوخت و ساز استخوان از طریق فعال سازی سنتز DNAدر سلول های استخوانی افزایش می دهد. نیاز به عنصر روی در دوران کودکی به علت رشد سریع حیاتی است.
دیده شده است که مکمل روی تاثیر مثبتی بر رشد کودکان دچار کوتاه قدی تغذیه ای داشته است. از دیگر نقش های روی مواردی مانند تولید مثل، سلامت پوست، نمو عصبی رفتاری، و مقاومت بدن در برابر ابتلا به بیماری ها است.
منابع غذایی روی در تمام مواد غذایی حیوانی و گیاهی که منبع خوب پروتئین هستند، وجود دارد. منابع غنی روی عبارتند از صدف، جگر و انواع گوشت ها به ویژه
گوشت قرمز (گوشت مرغ و ماهی هم حاوی روی هستند .اما میزان روی در گوشت قرمز بیشتر است)، تخم مرغ، حبوبات مانند لوبیا و عدس، غلات سبوس دار، شیر و مواد لبنی، انواع مغزها مانند بادام زمینی، گردو، بادام و فندق.
به طور کلی قابلیت جذب روی از منابع حیوانی بیشتر از منابع گیاهی است و در صورتی که قسمت اعظم روی دریافتی از منابع گیاهی تامین شود نیاز به این ریزمغذی افزایش می یابد. به طور کلی قابلیت جذب روی از گوشت ۴ برابر غلات است.
فیبر و فیتات از مهمترین عوامل کاهش جذب روی ازرژیم غذایی هستند و در صورتی که مقدار کمی پروتئین حیوانی در وعده غذایی وجود داشته باشد، جذب روی از غذاهای حاوی فیتات افزایش می یابد.
میزان جذب روی بسته به وضعیت روی فرد از ۱۵ تا ۴۰ درصد متفاوت است. در افرادی که دچار کمبود روی هستند میزان جذب روی افزایش می یابد. جذب روی در دوران بارداری و شیردهی نیز افزایش می یابد.
کمبود روی یکی از شایع ترین بیماری های ناشی از سوء تغذیه در کشورهای در حال توسعه است.
کمبود روی اولین بار در جوانان ایران و مصر دیده شد و علائم آن شامل هیپوگنادیسم، کم خونی در حد متوسط، کوتاهی قد، کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری ها، نقص سیستم ایمنی و پائین بودن میزان روی پلاسما است.
این کمبود به علت مصرف رژیم های غنی از غلات تصفیه شده و نان هایی که خمیر آن ها به خوبی ورنیامده باشد، به وجود می آید.
علائم دیگر کمبود روی شامل: تاخیر در بهبودی زخم ها، ریزش مو، زخم های پوستی، اختلال حس چشایی، اختلالات رفتاری و تاخیـر بلـوغ جنسـی است. کمبــود روی ممکـن است بــه علت سوء جذب یا افزایش رفع آن از طریق ادرار، ترشحات پانکراس یا دیگر غدد درون ریز است .